_____________________________________________________________________________________________________
Tekst i zdjęcia: Mirosław Wdowczyk
UROCZYSTOŚCI Z OKAZJI 80 ROCZNICY BITWY POD BRONINĄ
7 września 2019 r. w Broninie (gmina Busko-Zdrój) odsłoniety został pomnik upamiętniajacy żołnierzy polskich poległych pod tą wsią oraz mieszkańców zamordowanych przez Niemców. Pomysłodawcą budowy monumentu i głównym realizatorem przedsięwzięcia był emerytowany podpułkownik Wojska Polskiego Stanisław Kozioł – sołtys Broniny, a zarazem Prezes Koła nr 5 Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Busku Zdroju. Organizatorami uroczystości byli ppłk S. Kozioł i Rada Sołecka przy wsparciu lokalnych władz miejsko-gminnych i powiatowych, Związku Kółek i Organizacji Rolniczych oraz Związku Żołnierzy Wojska Polskiego.
We wrześniu 1939 roku wieś Bronina była świadkiem krwawej bitwy, jaką z Niemcami stoczyła wchodząca w skład Armii „Kraków” 22. Dywizja Piechoty Górskiej. Trzy pułki strzelców podhalańskich oraz pułk artylerii lekkiej zaatakowały Oddział Wydzielony niemieckiego VII Korpusu, który po nieudanej próbie przejęcia mostu na Wiśle w Szczucinie, wracał w kierunku Pińczowa. Zaskoczyli wroga w nocy z 8 na 9 września na szosie przed Broniną i pierwszą fazę bitwy rozstrzygnęli na swoją korzyść, niszcząc kilkanaście samochodów oraz biorąc do niewoli około 30 jeńców. W nocnym ataku oraz walkach toczonych od rana 9 września nie zdołali jednak rozbić głównych sił niemieckiego oddziału, który wezwał na odsiecz dywizję piechoty z silną artylerią spod Pińczowa. Zaatakowani Polacy stawiali zacięty opór, ale zostali pokonani i z dużymi stratami wycofali się w rejon Stopnicy. Pod Broniną poległo około 200 polskich żołnierzy, kilkuset zostało rannych, a ponad tysiąc zostało wziętych do niewoli. Niemcy stracili podobną liczbę zabitych i rannych. Obok stoczonej w tym samym czasie bitwy pod Iłżą, było to największe starcie zbrojne we wrześniu 1939 roku na terenie ówczesnego województwa kieleckiego.
Siedmiometrowy monument, zwieńczony srebrnym orłem o rozpiętości skrzydeł wynoszącej 2,5 metra, upamiętniający bohaterskich żołnierzy, stanął w Broninie na terenie rekreacyjnym obok stawu. Na ścianach pomnika znajdują się znaki pułków, a w jego dolnej części umieszczone zostały tablice poświęcone żołnierzom, którzy zginęli we wrześniu 1939 roku, opisowi bitwy pod Broniną oraz mieszkańcom, którzy 10 września 1939 roku, zostali zamordowani przez Niemców. Uroczystość odsłonięcia pomnika poprzedziła polowa msza święta w intencji poległych i pomordowanych, której przewodniczył ks. generał Stanisław Rospondek - kapelan kombatantów diecezji częstochowskiej. Koncelebrantami byli: dziekan ks. prałat Marek Podyma oraz ks. Marian Janik, proboszcz miejscowej parafii. Ksiądz generał w wygłoszonym kazaniu, w którym oddał hołd poległym żołnierzom i zamordowanym mieszkańcom, nawiązał do wiersza Konstantego I. Gałczyńskiego „Pieśń o fladze”, dodając od siebie czwarty wers do cytowanego fragmentu wiersza:
„Jedna była – gdzie? Pod Tobrukiem.
Druga była – gdzie? Pod Narwikiem.
Trzecia była pod Monte Cassino.”
A czwarta była pod Broniną.
W uroczystości odsłonięcia pomnika wzięli udział m.in.: Przewodniczacy Rady Miasta i Gminy Busko-Zdrój Robert Burchan, Burmistrz Miasta i Gminy Busko-Zdrój Waldemar Sikora, Starosta Buski Jerzy Kolarz, Prezes Zarządu Wojewódzkiego Związku Żołnierzy Wojska Polskiego w Kielcach płk Edward Wacnik, Komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień w Busku-Zdroju ppłk Tomasz Kokociński, Komendant Powiatowy Policji w Busku-Zdroju Jakub Kosiń, Dyrektor 21. Wojskowego Szpitala Uzdrowiskowo- Rehabilitacyjnego w Busku-Zdroju płk dr n. med. Bernard Solecki oraz licznie zgromadzeni mieszkańcy Broniny. W gronie zaproszonych i obecnych na uroczystości, znaleźli się także przedsiębiorcy, którzy materialnie i organizacyjnie wspierali przedsięwzięcie budowy historycznego monumentu: Krzysztof Dziekan, Dariusz Walkiewicz i Mieczysław Sas.
O wojskowy charakter uroczystości zadbało Centrum Przygotowań do Misji Zagranicznych w Kielcach, wystawiając kompanię honorową, poczet flagowy oraz wartę przy pomniku. Kompania honorowa uczestniczyła w Apelu Pamięci oraz oddała salwę honorową na cześć poległych. Dowódcą wojskowych elementów uroczystości był mjr Arkadiusz Radziński, Komendant Garnizonu Kielce. Muzyczną oprawę mszy świętej i ceremonii odsłonięcia zapewniła orkiestra dęta Ochotniczej Straży Pożarnej z Wiślicy.
Burmistrz Waldemar Sikora w swoim wystąpieniu powiedział „Pomnik, przy którym się spotykamy w 80. rocznicę bitwy pod Broniną, jest dowodem naszego szacunku i wdzięczności dla tych, którzy oddali swoje życie w obronie Ojczyzny, dla tych, których sercem rządził honor, patriotyzm i umiłowanie wolności”. W końcowej części swojego przemówienia Burmistrz Buska-Zdroju podkreślił wkład ppłk. S. Kozioła w dzieło budowy odsłanianego pomnika „Szczególne słowa uznania kieruję do pana sołtysa, pułkownika Stanisława Kozioła, który był inicjatorem przedsięwziecia. To on miał pomysł i wizję architektoniczną tego monumentu. To on organizował poszczególne jego elementy: tablice, znaki pułkowe i wizerunek orła”.
Kulminacyjnym momentem uroczystości była ceremonia odsłonięcia pomnika, której wspólnie dokonali: przedstawiciele rodzin poległych i pomordowanych Włodzimierz Wójcik i Piotr Korcz, Przewodniczacy Rady Miasta i Gminy Robert Burchan, Burmistrz Miasta i Gminy Waldemar Sikora oraz Sołtys Broniny, Prezes Koła nr 5 Związku Żolnierzy Wojska Polskiego ppłk Stanisław Kozioł. Poświęcenia pomnika dokonał ks. generał Stanisław Rospondek, a w akcie tym towarzyszyli mu ks. prałat Marek Podyma oraz ks. Marian Janik.
Po odsłonięciu i poświęceniu pomnika głos zabrał główny organizator uroczystości ppłk S. Kozioł. Swój opis ośmioletniej ciężkiej pracy – jak stwierdził – uwieńczonej zbudowaniem i odsłonięciem pomnika, zakończył słowami podziękowania kierowanymi do wszystkich, którzy w jakikolwiek sposób pomogli przy realizacji tak szczytnego celu. Aktywnie włączyli się m.in. Koło numer 5 Związku Żołnierzy Wojska Polskiego, seniorzy, harcerze, Buskie Stowarzyszenie Pro Memoria czy Automobil Klub - wymienia sołtys. Szczególnie zaangażowanych Kapituła „Pierścienia Złotego Orła” Związku Żołnierzy Wojska Polskiego wyróżniła „Pierścieniem Złotego Orła”. Jego Kawalerami zostali: Sabina Andruszko, Dariusz Walkiewicz, Kryspian Dratwa, Krzysztof Leszczyński, Krzysztof Dziekan.
W dalszej części uroczystości nastąpiło odczytanie Apelu Pamięci oraz oddanie salwy honorowej przez kompanię honorową, po czym delegacje złożyły wieńce i wiązanki pod pomnikiem poświęconym Bohaterom Poległym za Wolność Polski. W imieniu Związku Żołnierzy Wojska Polskiego wieniec złożyli: płk Edward Wacnik – Prezes Zarządu Wojewódzkiego ZŻWP, mjr Stanisław Niepsuj oraz st. chor. szt. Wiesław Kasza. Wieczorem pod pomnikiem zapalono 200 kaganków, symbolicznie oddających cześć poległym żołnierzom 22. Dywizji Piechoty Górskiej.
Uroczystości zakończył piknik rodzinny, a następnego dnia w niedzielę, odbył się – zorganizowany przez sołtysa i Radę Sołecką - zlot pojazdów zabytkowych
